Γιατί οι Αμερικανοί έρχονται στο Αιγαίο και η Αθήνα φοβάται την Αγκυρα

 

- Η «δύσκολη συνεργασία» ΝΑΤΟ - ΕΕ στη Μεσόγειο

 

Η ανακοίνωση, διά στόματος Τζον Κέρι, την περασμένη Πέμπτη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται κοντά στην ολοκλήρωση του σχεδιασμού τους για την αποστολή ενός πολεμικού πλοίου στο Αιγαίο δεν ήταν προφανώς κεραυνός εν αιθρία. Τα μηνύματα είχαν άλλωστε σταλεί εγκαίρως.

  

 

Ωστόσο, το γεγονός ότι ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας επέλεξε τη Σύνοδο των Υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ για την ανακοίνωση αυτή δεν μπορεί να χαρακτηριστεί τυχαίο. Εντάσσεται σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό, με την επιχείρηση στο Αιγαίο να συνιστά μόνο ένα κομμάτι του παζλ.

Μήνυμα της Ουάσιγκτον

 

Τις τελευταίες εβδομάδες, σε χαμηλότερο επίπεδο στο ΝΑΤΟ, οι Αμερικανοί είχαν καταστήσει απόλυτα σαφή την πρόθεσή τους να στείλουν ένα πολεμικό σκάφος ώστε να συνδράμουν τη νατοϊκή επιχείρηση της SNMG-2. 

 

Σε αυτό το πλαίσιο, υπάρχουν κι άλλες χώρες που θα συνδράμουν σύντομα, όπως η Πολωνία, που αναμένεται να στείλει μία φρεγάτα. Δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο τι είδους πλοίο θα είναι αυτό που θα στείλουν οι Αμερικανοί, υπό ποία ακριβώς ομπρέλα θα αναπτυχθεί και πού ακριβώς θα δρα στο Αιγαίο. 

 

Σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, το νατοϊκό πλοίο ίσως βρίσκεται υπό αμερικανική διοίκηση. Οπως και έχει, όμως, η αποστολή του συνιστά ένα μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση - και ιδιαίτερα προς την Αγκυρα - ότι το ΝΑΤΟ έχει έλθει στο Αιγαίο για να μείνει.

Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Η στρατηγική απόφαση για ενίσχυση της νατοϊκής παρουσίας στη Μεσόγειο είναι πλέον ειλημμένη στην έδρα της Συμμαχίας. Το Προσφυγικό ήταν η αρχική βάση, αλλά η κατάσταση στη Λιβύη συνιστά τη θρυαλλίδα της συγκεκριμένης απόφασης. Το περίγραμμα του νατοϊκού σκεπτικού παρουσιάστηκε με αρκετή ευκρίνεια από τον Γενς Στόλτενμπεργκ, ήδη πριν από την έναρξη των επίσημων εργασιών της υπουργικής Συνόδου στις Βρυξέλλες.

Ο νορβηγός γενικός γραμματέας της Ατλαντικής Συμμαχίας μπορεί να μην εισήλθε σε λεπτομέρειες, αλλά αφού εξέφρασε την ικανοποίησή του για τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα της νατοϊκής δραστηριότητας στο Αιγαίο, έδωσε το στίγμα όσων πρόκειται να επακολουθήσουν. 

 

Το σημείο-κλειδί είναι η μετατροπή της δύναμης Active Endeavor που ήδη δρα στη Μεσόγειο σε μια ευρύτερη ναυτική επιχείρηση, η οποία θα έχει διευρυμένη εντολή σε θέματα όπως η αντιτρομοκρατία, η διαχείριση συνόρων, ο έλεγχος της διάδοσης μικρών όπλων κ.ά. Δεν αποκλείεται δε, εφόσον η κατάσταση επί του εδάφους βελτιωθεί, το ΝΑΤΟ να συνεισφέρει και στη δημιουργία δομών ασφαλείας στη χώρα.

Η «τουρκική σκιά» 

 

Η Αθήνα παρακολουθεί πολύ στενά το μέλλον της συνεργασίας ΕΕ και ΝΑΤΟ με επίκεντρο τη Λιβύη, χωρίς παράλληλα να μπορεί να εφησυχάσει στο αιγαιακό μέτωπο λόγω της «δύσκολης» στάσης της Αγκυρας. Το υπουργείο Εξωτερικών αποφεύγει το παραμικρό σχόλιο, αν και σύμφωνα με ανακοίνωσή του την Πέμπτη, διακρίνει δυσλειτουργία στη νατοϊκή δραστηριότητα στο Αιγαίο, κάτι που μειώνει και την αποτελεσματικότητά της. 

 

Η Αθήνα εκτιμά ότι η Τουρκία θα επιθυμούσε την αποχώρηση του ΝΑΤΟ από την περιοχή. Ωστόσο, η Αγκυρα δεν μοιάζει να θέλει να θέσει επισήμως ένα τέτοιο αίτημα, από τη στιγμή που οι πάγιες εθνικές θέσεις της στο Αιγαίο δεν επηρεάζονται. 

 

Η «τουρκική σκιά» πλανάται και πάνω από το ενδεχόμενο γεωγραφικής επέκτασης των επιχειρήσεων της Λιβύης ανατολικότερα, ενώ η ελληνική πλευρά έχει θέσει και τον κίνδυνο νέων προσφυγικών ροών προς την Κρήτη. Σύμφωνα πάντως με τουρκικές πηγές, η Αγκυρα εμφανίζεται θετική σε επέκταση της νατοϊκής ναυτικής παρουσίας στη Μεσόγειο.

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ

 
Η στρατηγική απόφαση για ενίσχυση της νατοϊκής παρουσίας στη Μεσόγειο είναι πλέον ειλημμένη στην έδρα της Συμμαχίας.

Σημείο-κλειδί είναι η μετατροπή της δύναμης Active Endeavor που ήδη δρα στη Μεσόγειο σε μια ευρύτερη ναυτική επιχείρηση, η οποία θα έχει διευρυμένη εντολή σε θέματα όπως η αντιτρομοκρατία, η διαχείριση συνόρων, ο έλεγχος της διάδοσης μικρών όπλων κ.ά.

Συζητήσεις και αποφάσεις
Συνεργασία για το πρόβλημα της Λιβύης

 
Η Active Endeavor θα πρέπει να «κουμπώσει» με την επιχείρηση EUNAVFOR, γνωστότερη ως «Sophia», της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη Λιβύη. Οι λεπτομέρειες, που προφανώς συζητήθηκαν μεταξύ του κ. Στόλτεμπεργκ και της ύπατης εκπροσώπου της ΕΕ για την εξωτερική πολιτική Φεντερίκα Μογκερίνι, αναμένεται να διευθετηθούν με χρονικό ορίζοντα τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Βαρσοβία τον προσεχή Ιούλιο.

Σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», με ορίζοντα τις Συνόδους Κορυφής της ΕΕ στα τέλη Ιουνίου και του ΝΑΤΟ στις αρχές Ιουλίου, προγραμματίζεται η υπογραφή μιας Κοινής Δήλωσης για τη συνεργασία των δύο οργανισμών. Σε αυτό το πλαίσιο φέρεται να έχει ήδη κατατεθεί ένα non paper από τη Σλοβακία (που αναλαμβάνει την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου το επόμενο εξάμηνο), τη Γαλλία και την Ιταλία. 

 

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε εντός του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου ότι ανάλογο non paper προσανατολίζεται να καταθέσει και η Αγκυρα. Την ίδια στιγμή ο έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς υπήρξε πολύ επιφυλακτικός. Επανέλαβε την πάγια ελληνική θέση περί αυτονομίας των δύο οργανισμών στη λήψη αποφάσεων και συμμετοχής όλων των κρατών-μελών (άρα και της Κύπρου).

Ισως υπάρχουν κι άλλα προβλήματα. Η ύπαρξη δύο παράλληλων επιχειρήσεων θα μπορούσε να δημιουργήσει αλληλεπικαλύψεις, όπως π.χ. συνέβη στον Ινδικό Ωκεανό με την ευρωπαϊκή επιχείρηση «Atalanta» και τη νατοϊκή «Ocean Shield». 

 

Παράλληλα η περιπλοκή μπορεί να αποδειχθεί μεγαλύτερη αν π.χ. επιλεγεί να προσφερθούν νατοϊκές δυνάμεις στους Ευρωπαίους. Αυτό θα ενεργοποιούσε τον γνωστό μηχανισμό «Berlin Plus», όπου η μη συμμετοχή της Κύπρου στο ΝΑΤΟ και αντιστοίχως της Τουρκίας στην ΕΕ ταλανίζει επί χρόνια τη συνεργασία των δύο οργανισμών.

 

 Αθανασόπουλος Αλ. Άγγελος

 tovima.gr/